وسایل لازم برای تولید سلول ملکه

برای تولید سلول ملکه، پرورش ملکه باید فرم اولیه این سلول‌ها یعنی فنجان‌های اولیه را به وجود آورند.برای این کار معمولا از سلول‌های مومی دست ساز با قالب‌های خاص و گاهی نیز از سلول‌های پلاستیکی و مصنوعی استفاده می‌شود.

وسایل لازم برای سلول‌های مومی دست ساز عبارتند از:

بوته ذوب موم
یک ظرف فلزی دوجداره به طول ۶۰، عرض ۲۰ و ارتفاع ۲۰ سانتیمتر به طوری که قاب‌های مومی تولید سلول به آسانی درون آن قرار بگیرند. در این بوته، ظرف داخلی از طرف طول، قاعده و عرض ۳ سانتیمتر و از یک طرف عرض ده سانتیمتر با ظرف خارجی فاصله دارد و به آن جوش داده شده است؛ به طوری که با ریختن آب در جداره خارجی، ظرف داخلی کاملا در آب غوطه ور می شود.
برای ذوب کردن موم آجدار بیرونی این ظرف پر از آب می‌شود و در بخش داخل آن موم خالص عاری از سموم شیمیایی می‌ریزند و روی اجاق می‌گذارند تا با حرارت گاز و گرم شدن آب جدار بیرونی بوته، موم داخل آن ذوب شود. در این حالت موم ذوب شده داخل بوته آماده است تا با وارد کردن قالب به داخل آن عملیات ساخت سلول‌های مصنوعی آغاز گردد.

زهواره سلول‌ها
چوبی به طول ۴۲، عرض ۲/۴ و کلفتی ۱/۴سانتیمتر، که طول آن تقریباً معادل طول قاب کندوهای لانگستروت می باشد، به طوریکه سلول‌های ایجاد شده روی قالب، قابل قرار دادن روی این زهواره باشد.
قبل از شروع عملیات سلول‌سازی معمولا مقداری موم مذاب روی زهوراه می ریزند تا پس سفت شدن موم، آماده قرار دادن قالب روی آن باشد. پس از سرد شدن موم روی زهوراه‌ها می‌توان ساختن سلول با قالب را آغاز کرد.

قالب تولید سلول ملکه
برای ساختن سلول، گاهی از قالب‌های انفرادی استفاده می‌شود. معمولاً در زمانی که تولید ملکه در سطح محدود باشد امکان استفاده از قالب‌های انفرادی وجود دارد. طول این قالب چوبی ۷/۵  سانتیمتر است که از چوب کاملاً خشک و محکم باید درست شود. قطر این چوب به فاصله ۱/۲۵ سانتیمتر از انتهای آن باید باریک شود به طوری که قطر آن در محل ۱/۲۵ سانتیمتر ۹/۴ میلی‌متر و رو به انتها کم شود تا در انتها به ۷/۵-۶ میلی‌متر برسد.
انتها قالب باید کاملاً گرد شود که به سلول حالت مقعر بدهد و سطح صاف و نرم شود. برای ساختن ساختن سلول‌های مومی دست ساز گاهی از قالبهای جمعی پانزده تا شانزده تایی استفاده می‌شود که حاوی پانزده تا شانزده قالب تکی است و می‌توان در زمان کوتاه تر تعداد بیشتری سلول ساخت.
قبل از ساختن سلول مومی باید قالب چوبی را در محلول آب صابون بدون مواد معطر برای چند ساعت خیساند تا ضمن سفت و محکم شدن سطح آن نیز لغزنده شود و سلول ها به آسانی از آن جدا شوند. برای ساختن معمولا نوک قالب را در حدود یک سانتیمتر در داخل جدار داخلی بوته ذوب موم فرو می‌کنند تا در نوک قالب موم که وارد بوته موم شده سلول تشکیل شود.

قالب مورد استفاده در تولید سلول های ملکه (Cell frame)
ابعاد فریم یا قاب مورد استفاده در تولید سلول ملکه با ابعاد قاب معمولی داخل کندوی لانگستروت یکسان است. روی دیواره عرضی قاب شیارهایی تعبیه می‌کنند که می‌توان سه تا چهار زهواره حاوی سلول ملکه را روی این قاب نصب نمود و به داخل کندوهای پرورش ملکه انتقال داد.
فاصله این شیارها روی قاب طوری تعبیه شده است که فضای کافی برای ساختن سلول‌های ملکه اولیه و تبدیل آنها به شاخون های سربسته وجود داشته باشد.

کمد ذخیره سلول های ملکه
کمد ذخیره سلولهای ملکه باید به گونه ای طراحی شود که پس از آماده شدن سلولها روی زهوارهای تولید سلول، بتوان تعداد زیادی از آنها را در این کمد و در شیارهای ایجاد شده قرار داد؛ به طوری که آسیبی به سلول‌های مومی دست ساز نرسد و در صورت لزوم تعداد زیادی زهواره آماده در اختیار داشته باشیم تا عملیات پرورش ملکه در سطح انبوه انجام شود.

سلولهای پلاستیکی مصنوعی
در بعضی از کشورها به جای ساختن سلول‌های مومی دست ساز از سلولهای پلاستیکی آماده استفاده می کنند. در دستگاه جنتر که از مشهورترین انواع آنهاست معمولاً دویست سلول روی قطعه ای پلاستیکی مستقر شده است.
این قطعه پلاستیکی را می توان روی پوکه معمولی زنبور عسل جاسازی کرد، به طوری که ملکه زنبور عسل درون این سلولها نیز تخمریزی نماید.
این سلول‌ها روی قطعه پلاستیکی به گونه‌ای طراحی شده اند که یک در میان قابلیت جابه جایی و انتقال دارند. پس از تخم ریزی ملکه و تفریخ تخم و به وجود آمدن لارو یک روزه، پرورش دهندگان ملکه می‌توانند این سلول‌ها را جدا کرده و به کلنی‌های پرورش ملکه منتقل کنند. افرادی که در پیوند زدن مهارت کمتری دارند می‌توانند به آسانی از این روش استفاده کنند.
نوع دیگری از سلول‌های مصنوعی در زلاندنو ساخته شده است و برای انتقال لاروهای زنبور عسل در پرورش ملکه از آنها استفاده می‌شود. که در استرالیا و آمریکای شمالی نیز از این سلول‌های مصنوعی استفاده می‌کنند.
در این دستگاه که ایزی کوئین (easy queen) نامیده می شود به جای سلول‌های پلاستیکی مجزا، نواری از فنجانک‌های پلاستیکی وجود دارد که در محل مناسب خود، روش دستگاه قرار داده می‌شوند. سپس روکش حبس ملکه نیز در محل مناسب نصب و پس از رها کردن ملکه درب آن بسته می‌شود.
پس ۲۴ ساعت ملکه داخل فنجانک های پلاستیکی تخمریزی می‌کند. سه رز پس از تخمریزی، لاروهای یک روزه در فنجانک‌های پلاستیکی روی نوار ده تایی جدا می‌شوند. سپس این نوارها به نحوی روی فریم ها منتقل می‌شوند که سلول های پلاستیکی متحرک روی فریم ها دقیقا روی هر یک از فنجانک های حاوی لارو قرار گیرند.
پس از جاگذاری فنجانک‌های کوچک ده تایی در کف سلول‌های پلاستیکی فریم با کمی فشار، پلاستیک انتهای فنجانک‌ها را می‌شکنیم به طوری که فنجانک‌های حاوی لارو در انتهای سلول های پلاستکی فریم باقی بمانند و نوار انتهای آنها جدا شود. این سلول‌ها پس از طی مراحل گوناگون پرورش ملکه، معمولا در مرحله شفیرگی و قبل از ظهور ملکه از فریم ها جدا می‌شوند و پس از اضافه شدن پایه مخصوص، به کندوهای جفتگیری منتقل می‌گردند تا ملکه در این کندوها متولد شود، و مراحل بلوغ و تخمریزی را سپری نموده و آماده فروش شود. گاهی نیز با قرار دادن قفس‌های پلاستیکی روی سلول‌ها، از کشته شدن ملکه توسط ملکه‌ای که زودتر متولد شده است جلوگیری می‌شود.

منبع : پرورش ملکه زنبور عسل ( دکتر غلامحسین طهماسبی )